FAKTY I MITY -

CZYLI CO JEST PRAWDĄ A CO NIE, NA TEMAT ROZMAITYCH ZACHOWAŃ I CECH TWOJEGO PSA I KOTA

1.   PSY SĄ „DALTONISTAMI”

Pochodzenie: Podstawa tego mitu nie jest znana

Na proces widzenia składa się wiele czynników, które generują różnice w postrzeganiu pomiędzy poszczególnymi gatunkami ludzi i zwierząt. Wyróżnić można odmienne: wrażliwość na ruch, światło oraz migające światła, zakres pola widzenia, jak również ostrość wzroku a także widzenie barw.

Do niedawno uważano, że psy nie są w stanie odróżniać kolorów, jednak – dzięki badaniom naukowców – okazało się, że w ich siatkówce znajdują się tzw. czopki, czyli elementy wrażliwe na kolor. Warto jednak zaznaczyć, że barwy widziane przez psy różnią się w postrzeganiu od tego, w jaki sposób widzą je ludzie. Nie są one tak nasycone i wyraźne  a ich gama jest dużo węższa.

Prawda: Psy widzą kolory lecz inaczej niż ludzie. Posiadają mniejszą zdolność różnicowania kolorów. Okuliści weterynaryjni z Rosyjskiej Akademii Nauk ustalili, że oczy psów posiadają receptory odbierające barwy w odcieniach niebieskich i zielonych lecz nie postrzegają czerwonych odcieni. W wyniku przeprowadzonych testów stwierdził on jednak, że psy mają tylko dwa rodzaje receptorów odpowiedzialnych za rozróżnianie kolorów w przeciwieństwie do ludzi, którzy mają ich trzy. W rezultacie przeprowadzonych doświadczeń okazuje się, że psy nie odróżniają od siebie żółtego, zielonego i czerwonego, ale mogą identyfikować różne odcienie niebieskiego, fioletu i szarego. Zaznaczyć przy tym należy, że psy dostrzegają o wiele więcej odcieni szarości niż ludzie, dlatego podobnie dużo lepiej widzą w nocy, potrafią dostosować się do nocnego trybu życia. Psy posiadają też większą liczbę pręcików odpowiedzialnych za lepsze widzenie w słabym oświetleniu a świat widziany przez nie jest o wiele jaśniejszy niż ten widziany przez człowieka.
Psy są krótkowidzami i mają problem z wyraźnym dostrzeżeniem przedmiotów bądź ludzi z odległości większej niż 7 metrów; postrzegają one ruch, jednak szczegóły przedmiotów są niewidoczne.
 

2. KOTY ZAWSZE SPADAJĄ NA CZTERY ŁAPY

Pochodzenie: Mit najbardziej popularny w świecie kotów. W rzeczywistości, chociaż koty instynktownie spadają na stopy, nagminnie łamią kości lub doznają innych obrażeń, podczas upadku z wysokości.

Koty są drapieżnikami, które z racji swojej fizjonomii nie aprobują biegania, za to lubią się wspinać, sprawnie wskakują na duże wysokości w sytuacjach stresowych. Przestraszony kot szybko wskoczy na drzewo, lecz będzie miał problem z zejściem z niego z uwagi na fakt, iż zwierzęta te, nie tolerują schodzenia głową w dół. Preferują zeskoczyć w związku z tym niż zejść.
Przy niskich wysokościach i zaplanowanych ruchach kot spada osiągając pożądana pozycję kierując się łapami do dołu i z zazwyczaj spada na cztery łapy. Inaczej sytuacja wygląda kiedy zwierzę spada z dużych wysokości. Fizycy doszli do wniosku, że podczas upadków/skoków z dużych wysokości koty  intuicyjnie dobierają prędkość i czas obrotu poprzez kurczenie łap, prostowanie ogona, oraz wyginanie grzbietu. Intuicja oraz elastyczna budowa kręgosłupa kota pozwala na zamortyzowanie upadku i przeżycie. Zakłada się też, iż kot, który upadnie z dużej wysokości ma większe szanse na przeżycie gdyż przy dużych odległościach ciało kota układa się na kształt spadochronu, dzięki czemu może wylądować łapami w dół. Podczas zbyt krótkich lotów kot może nie zdążyć się obrócić, poza tym podczas lotu odchyla głowę do tyłu w stronę grzbietu a jego mięśnie nie są w stanie dobrze podtrzymać szyi oraz karku co może prowadzić do złamania szczęki, żuchwy a nawet zębów.  Zazwyczaj, kot w powietrzu znajduje się nogami do góry i zmienia tą pozycję w trakcie spadania, wykonując intuicyjnie odpowiednie ruchy ogona. W amortyzowaniu upadku pomaga mu lekka i giętka budowa kręgosłupa. Brak obojczyka natomiast pozwala na swobodne obracanie tułowiem. Ponadto w kocim uchu wewnętrznym znajdują się wyspecjalizowane narządy, które wspólnie z oczami dostarczają do mózgu informacji o położeniu głowy w stosunku do podłoża. Należy podkreślić, że każdy upadek dla kota jest niebezpieczny. Wstrząśnienia mózgu są niestety bardzo częste podczas takich niezaplanowanych awaryjnych lądowań.  Możliwe są złamania łap, kręgosłupa, a także zespół wstrząsu pourazowego oraz  uszkodzenia narządów wewnętrznych. Zachodzi także ryzyko wystąpienia zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego w skrócie DIC, który jest śmiertelny.

Prawda: Mit ten jest chyba jednym z najbardziej znanych i niebezpiecznych przesądów dotyczących kotów, stanowiących zagrożenie dla życia kotów. Koty są istotnie bardzo wysportowane i zwinne, i mają unikalny system instynktownego obracania się w powietrzu, aby poprawić swoją pozycję podczas upadku jednakże, jeśli kot jest zaskoczony, chory, zdezorientowany lub ranny, jest mało prawdopodobne, aby był w stanie dostosować ułożenie ciała do lądowania. Ponadto, już sama siła upadku może spowodować poważne obrażenia lub śmierć.
 

3. JEŚLI NOS PSA JEST CIEPŁY TO ZNACZY, ŻE JEST CHORY

Pochodzenie: Pochodzenie tego mitu nie jest znane. Utarło się jednakże przekonanie, że pies, którego nos jest suchy i ciepły jest chory.

Dlaczego nos psa jest z reguły wilgotny i zimny.

Odbywa się to za sprawą łez, które powstają w celu utrzymywania odpowiedniej wilgotności gałki ocznej. Ich nadmiar u psów spływa kanałami łzowo-nosowymi do nasady nosa. Pies zlizuje łzy, rozprowadza je po nosku i to przyczynia się do tego, że nos jest mokry. Niska temperatura nosa wynika natomiast z tego, że zgromadzona na nim woda paruje powodując obniżenie temperatury. Śluz na nosie psa pomaga psu także filtrować powietrze i sprawia, że ma on lepszy, bardziej wyostrzony węch, a co za tym idzie - poprawia się jego zdolność do rozpoznawania różnych zapachów.

Sytuacje, w których pies ma suchy nos:

1. Gdy pies śpi, ponieważ nie jest wtedy w stanie polizać się po nosie i rozprowadzić wilgoci napływającej z kanałów łzowo-nosowych. W przeciągu ok. 10 minut po przebudzeniu, temperatura i wilgotność nosa psa powinny się ustabilizować

2. Suchość nosa ma miejsce także, kiedy pies jest uczulony na tworzywo sztuczne, z którego wykonane są miski na jedzenie i picie lub też produkty żywnościowe

3. Kiedy pies bardzo dużo kopie w ziemi i naskórek nosa nadmiernie wysusza się i łuszczy

4. Podczas upałów, gdy nos się przegrzewa i jest w mniejszym stopniu nawilżony (ważne jest, by wychodząc z psem, podczas upałów chronić nos kremem z filtrem)

5. Kiedy psiak jest odwodniony, dlatego dbajmy o to, by psiak miał stały dostęp do świeżej wody

6. Kiedy pies zbyt długo przebywa w klimatyzowanych pomieszczeniach lub mocno ogrzewanych pomieszczeniach

Istnieją też rasy psów, np. pudle, u których dość często występuje blokowanie przewodów łzowych, co w efekcie prowadzi do zmniejszenia wilgotności nosa. Jest to u nich zjawisko fizjologiczne i nie stanowi powodu do niepokoju.

Jak widać, nawet w ciągu jednego dnia, nasz pies może mieć raz zimny i wilgotny nosek, a innym razem, np. po kilku godzinach, suchy i ciepły i wcale nie musi to stanu chorobowego.

Symptomy, które powinny nas zaniepokoić:

Niepokojące są symptomy towarzyszące dodatkowo objawom suchego nosa, a więc:

• pies ma podwyższoną temperaturę (prawidłowa temperatura u psa to 37,5-39,3° C)
• nie chce jeść, ani pić albo wręcz jest nadzwyczaj głodny i spragniony,
• zachowanie psa różni się od tego, które prezentuje on na co dzień; pies jest apatyczny, ospały itp
• pojawia się kaszel, katar, problemy z oddychaniem, wymioty, problemy gastryczne
• nastąpiła zmiana w kolorze nosa 

Prawda: Temperatura i stopień wilgotności nosa nie jest podstawą do oceny stanu zdrowia wyłącznie na podstawie tego symptomu. Jeśli pies ma ciepły nos suchy niekoniecznie jest to oznaką choroby i na odwrót - zimny i wilgotny nosek wcale nie gwarantuje tego, że nasz pies jest zdrów.
 

4. JEŚLI PIES MACHA OGONEM, TO JEST ZADOWOLONY

Pochodzenie: Większość sytuacji, w których psy machają ogonem związana jest z radością. W rezultacie, ludzie kojarzą machanie ogonem z radosnym psem.

Tymczasem merdanie ogonem u psa świadczy zarówno o jego radości jak i o psim niezdecydowaniu, o ambiwalentnym stosunku do sytuacji, w której się znajduje. Przeciwstawne uczucia, zazwyczaj wykluczające się, jakich doznaje psiak powodują dysonans, którego napięcie jest niwelowane poprzez ruchy ogonem.

Poprzez ruchy ogonem pies wyraża zarówno zadowolenie, jak i inne uczucia. Odczytanie przekazu informacji zależy od częstotliwości machania i pozycji ogona. Luźny ogon i entuzjastyczne ruchy oznaczają przyjazne nastawienie i zadowolenie. Intensywne ruchy ogona - uległość, sztywny ogon i powolne ruchy - złość, podwinięty między tylnymi nogami - strach, a trzymany poniżej lub powyżej linii grzbietu - zainteresowanie i czujność. Kiedy ruchy są szybkie lub bardzo szybkie i jakby nieco nerwowe, a ogon jest opuszczony oznacza to podporządkowanie psa. Im bardziej zwierzę jest uległe, tym ruchy są szybsze, tym ogon jest niżej opuszczony. U osobników dominujących merdanie jest wolniejsze, a ogon uniesiony. Cała psia sylwetka zresztą podkreśla wysoką pozycję w grupie: nogi są wyprostowane a głowa wysoko.

Prawda: W wielu przypadkach, pies machający ogonem daje wyraz temu, iż jest szczęśliwy lub też wyraża inne, silne emocje - jak uśmiech u ludzi. Podobnie jak nasz uśmiech, machanie ogonem psa niekoniecznie odzwierciedla wyłącznie szczęście i pozytywne doznania.
Potwierdzają tę tezę interesujące odkrycia kynologów, że psy zwykle nie machają ogonami, gdy są same, nawet jeśli pozornie są radosne co świadczy to o tym, iż poruszanie ogonem ma także wymiar komunikacyjny zarówno w odniesieniu do ludzi, jak i osobników tego samego gatunku.
 

5. KOTY MAJĄ DZIEWIĘĆ ŻYĆ

Pochodzenie: Etiologia tego mitu ma dwa źródła; pierwsze dotyczy faktu, że koty są zwierzętami bardzo giętkimi i elastycznymi, nawet gdy są chore lub ranne. Posiadają one zdolność wychodzenia z sytuacji, które prawdopodobnie byłyby przyczyną śmierci innych zwierząt. Drugim źródłem tego twierdzenia jest prawdopodobnie fakt, iż w kulturze anglosaskiej panuje przekonanie, że kot żyć ma aż dziewięć. Teza ta pochodzi z legendy, że koty pochodzą ze starożytnego Egiptu, gdzie bóg Atum Ra był przedstawiany pod postacią kota i symbolizowała go właśnie cyfra dziewięć. Istnieje wiele doniesień o kotach, które przeżyły przez dłuższy czas w warunkach bardzo surowych, nawet bez łatwo dostępnego pożywienia i wody. Mit, że koty zawsze spadają na cztery łapy mogą również przyczynić się do twierdzenia, że mają one dziewięć żyć. W niektórych kulturach opartych na wierzeniach chrześcijańskich, w których kultywowana jest cyfra – 7 - pokutuje z kolei mit, że koty mają siedem żyć.

Prawda: Oczywiście, koty nie "mają dziewięciu żyć." Są one śmiertelne, jak każde inne zwierzęta. Są one wprawdzie zwinne, inteligentne i zaradne lecz wymagają także troski o dbałości o ich zdrowie.

6. JAMA USTNA PSA JEST CZYSTSZA NIŻ USTA CZŁOWIEKA

Pochodzenie: ślina psa była kiedyś uważana za środek antyseptyczny, skąd nadal aktualne jest przekonanie, że ma ona właściwości lecznicze. Mit ten zawiera ziarnko prawdy oraz sporą część legendy. W ślinie zawarty jest lizozym w znacznie większej ilości niż u człowieka, dzięki czemu ma ona właściwości antyseptyczne silniejsze niż nasza ślina.

Naukowcy w wyniku badań laboratoryjnych odkryli jednak poza powyższym składnikiem również obecność chorobotwórczych bakterii w płytce nazębnej psów. Wywołują one zapadalność na parodontozę – poważną chorobę dziąseł, która, według ośrodka Pacific Northwest Veterinary Dentist & Oral Surgery Center, powoduje zniszczenie tkanek przyzębia i może prowadzić w efekcie do chorób serca i nerek oraz do cukrzycy.

Prawda: Pomimo pewnych właściwości gojących, jama ustna psa nie jest czystsza niż usta człowieka. Ślina psa może być toksyczna dla pewnych szczepów bakterii, ale posiada własne populacje bakterii i innych organizmów infekcyjnych, które mogą być chorobotwórcze lub toksyczne dla ludzi. W związku z powyższym, osoby z obniżoną odpornością i małe dzieci powinny mieć ograniczony bezpośredni kontakt ze śliną psa lub kota i w szczególności przestrzegać zasad higieny zaś rany ludzkie nie powinny być poddawane „terapii” psią śliną.
 

7. ROK ŻYCIA PSA JEST RÓWNA 7 LAT ŻYCIA CZŁOWIEKA

Pochodzenie: Podstawa tego mitu nie jest znana. Prawdopodobnie pochodzi z podstawowego wyliczenia matematycznego, że przeciętna długość życia dla psów wynosi 10 do 12 lat co daje 1/7 długości statystycznego życia ludzkiego.

Długość życia psa zależy zasadniczo od jego rasy, wielkości i wagi. Duże psy (bullmastiff, dog niemiecki itp.) żyją krócej niż psy ras małych. Żywotność psa rasy dużej to koło 8 - 10 lat, podczas gdy długość życia małego psa wyniesie około 13- 15 lat. Psie życie to tylko część życia przeciętnego człowieka. Psy mają skrócony okres dzieciństwa i wydłużony czas dorosłości. Zaczynają same chodzić po okresie trzech tygodni od urodzenia i osiągają dojrzałość fizyczną w wieku 18 miesięcy.

Według Kazimierza Ściesińskiego orientacyjne zestawienie porównawcze wieku psa w stosunku do człowieka przedstawia się następująco:

Przy ocenie wieku psa konieczne jest indywidualne potraktowanie poszczególnych osobników; istotne jest wzięcie pod uwagę czynników fizjologicznych, takich jak np. stan uzębienia, ilości siwych włosów na głowie a także wielkości rasy. U psów w okresie ok. 7 lat są widoczne starcia na kłach oraz siekaczach, zaś w wieku 10-12 lat następuje wypadanie zębów. Przedstawiciele ras olbrzymich i dużych mają znacznie krótszą żywotność niż małe psy. Ich rozwój w pierwszych latach jest analogiczny zaś rozbieżności występują w późniejszych etapach życia, a proces starzenia znacząco różnicuje się po siódmym roku życia.

Prawda: Wbrew powszechnemu przekonaniu, nie ma dokładnej formuły, aby ocenić jednoznacznie wiek psa w doniesieniu do wieku człowieka.
 

8. NIE MOŻNA NAUCZYĆ STAREGO PSA NOWYCH SZTUCZEK

Pochodzenie: Mit ten prawdopodobnie wziął początek od trudności w podporzadkowaniu starszego psa poleceniom ze strony właściciela. Jest to jeden z najbardziej powszechnych pokutujących w świadomości laików stereotypów na temat psów domowych.
Wraz ze starzeniem się organizmu pewne zdolności poznawcze zostają spowolnione i osłabione bez względu na reprezentowany gatunek, co jednakże nie znaczy, że możliwości uczenia się ustają. Psy, podobnie jak ludzie, posiadają tę zdolność w mniejszym lub większym stopniu przez całe życie. Zachowują zdolność poznawania schematów i podstawowych zależności pomiędzy zachowaniem i jego pozytywnym lub negatywnym wzmocnieniem, wciąż uzupełniają swoje obserwacje odnośnie tego, jak funkcjonuje najbliższe otoczenie, doskonalą relacje międzypsie i ludzko-psie. O ile wybraliśmy odpowiednią dla psa metodę szkoleniowo-wychowawczą, jest mało prawdopodobne aby nie powodowała ona pożądanej reakcji ze strony zwierzęcia, ukierunkowanej na określone zachowanie.

Prawda: można nauczyć starego psa nowych sztuczek. Psy mogą uczyć się nowych komend, umiejętności i zachowań w ramach swoich możliwości fizycznych a odpowiednio motywowane zazwyczaj chętnie to robią. Ich umysły potrzebują stymulacji, podobnie jak ludzkie. Dzięki cierpliwości, dobroci, konsekwencji i systematyczności, właściciele mogą wpoić różnego rodzaju nowe sztuczki, jak choćby siad, waruj, podawania łapy czy chodzenia przy nodze itp. Tak długo, jak długo pies jest chętny i otwarty na nowe oddziaływania a warunki zdrowotne pozwalają mu, nie ma przeciwwskazań do tego aby z nim nie ćwiczyć.

9. KOTY MRUCZĄ, PONIEWAŻ SĄ SZCZĘŚLIWE

Pochodzenie: Mit ten, jak wiele innych, nie ma dokładnej etiologii. Prawdopodobnie pochodzi z faktu, że większość kotów nie mruczy podczas nieobecności ich właścicieli a wydają dźwięki podczas pieszczot jakich doznają ze strony swojego pana, poprzez co posiadacze kotów interpretują to zachowanie jako oznakę szczęścia.

Oczywiście nie sposób zaprzeczyć, że mruczenie jest zazwyczaj oznaką zadowolenia, jednak nie zawsze świadczy o tym że kot jest szczęśliwy. Zazwyczaj, gdy kociak ociera się o swojego pana, głośno przy tym mrucząc, oznacza to, że okazuje swoje przywiązanie albo o coś prosi (na przykład o jedzenie). Mruczenie jednakże jest dźwiękiem, który koty wydają często także, gdy są smutne, chore a nawet ranne.
Przestraszone i zestresowane czworonogi mruczą niekiedy, aby dodać sobie otuchy zdarza się także słyszeć podobne dźwięki w wykonaniu rodzących kotek!
Desmond Morris twierdzi, że koty okazują w ten sposób potrzebę czyjejś bliskości, na przykład swojego opiekuna. Ponadto, mruczenie odgrywa dużą rolę w komunikowaniu się kotki z jej dziećmi, np. podczas karmienia.

Prawda: w większości przypadków powodem mruczenia kotów jest ich zadowolenie niemniej, nie jest to jedyny powód takiego zachowania. Powodem mruczenia może być bowiem również złe samopoczucie, wywołane chorobą, stres, lęk lub ból, poród a czasami i śmierć. Mruczenie jest zatem wyrazem silnych - zarówno pozytywnych, jak i negatywnych - nie jest wyrazem konkretnej emocji. Mruczenie kota jest przez felinologów  odnoszone do nucenia lub gwizdania przez człowieka, które  najczęściej odbywa się ze szczęścia, ale może być również powodowane stresem, strachem i dyskomfortem.
 

10. KOTY WIDZĄ W CIEMNOŚCI

Pochodzenie: Mit ten prawdopodobnie pochodzi od ludzi, obserwujących koty aktywne w godzinach nocnych.

 Koty wykazują tendencję do poruszania się z dużą swobodą w ciemności. Przy całkowitym jednakże braku światła żaden zwierzę to niczego nie zobaczy. Zwierzęta te widzą natomiast doskonale przy bardzo niskim natężeniu światła dzięki temu, że ich źrenice rozszerzają się, aby w pełni wykorzystać dostępne oświetlenie.  Dzięki takiej fizjonomii kocie oko potrzebuje około 6 razy mniej światła niż ludzkie do rozpoznania obrazu w zbliżonym natężeniu. Kot widzi dzięki temu w nocy niemal tak samo dobrze jak w słoneczny dzień gdyż jego oko reguluje ilość dopływającego do siatkówki światła na zasadzie migawki obiektywu aparatu fotograficznego. Fizycznie niemożliwe jest jednak, aby miał możliwość widzenia w całkowitych ciemnościach albowiem oko „widzi” tylko dzięki temu, że dociera do niego światło, którego różne zwierzęta potrzebują w różnych ilościach. Na podkreślenie natomiast zasługuje fakt, że koty widzą nieostro. Doskonale rozróżniają natomiast sylwetki i podobnie jak psy, mają bardzo szerokie pole widzenia, które wynosi nawet 285 stopni.

Fakt, że kot w całkowitych ciemnościach radzi sobie nadal bardzo dobrze, zawdzięcza nie tylko wzrokowi ale i między innymi wibrysom, które są doskonałym receptorem czuciowym pozwalającym mu omijać przeszkody

Prawda: Chociaż koty widzą lepiej w półmroku niż ludzie, nie widzą w całkowitej ciemności.
 

11. PSY JEDZĄ TRAWĘ ABY ZWYMIOTOWAĆ

Pochodzenie: Mit ten pochodzi najprawdopodobniej od właścicieli psów, obserwujących swoje psy wymiotujące po zjedzeniu trawy.  

Wyróżnia się kilka powodów takiego zachowania wśród psów. Jednym z dominujących przekonań jest fakt, iż pies odczuwa dolegliwości gastryczne i chcąc zwymiotować łyka łapczywie duże ilości trawy. Długie, niepogryzione źdźbła trawy drażnią krtań psa powodując odruch wymiotny. Ponadto, dziko żyjące zwierzęta zjadają duże ilości roślin, aby pozbyć się z przewodu pokarmowego pasożytów (głównie nicieni); pasożyty są usuwane z przewodu pokarmowego wraz z treścią żołądka, zawinięte w niestrawione trawy, co sugeruje, że zachowania te są pozostałością atawistyczną wśród psów.
Drugim, najczęściej domniemywanym powodem konsumowania rzez naszych pupili traw są niedobory żywieniowe, jakie mogą potencjalnie występować u czworonoga, skłaniające go do niwelowania braków.
Ostatnim wytłumaczeniem tego zachowania jest teoria, zakładająca, iż pies lubi zjadać trawę i nie ma to żadnych przeciwskazań ku temu aby tego nie robił.
Jeżeli pies zjada trawę, a następnie wymiotuje i nie przejawia innych, niepokojących symptomów prawdopodobnie organizm samodzielnie zwalczył problem. Jeżeli jednak pies ma odruch wymiotny i nie jest w stanie wydalić z siebie treści pokarmowej lub nadal zjada trawę i wymiotuje, wymaga konsultacji weterynaryjnej.

Prawda: Powód zjadania przez psy trawy nie jest jednoznaczny z potrzebą usunięcia z żołądka lub przewodu pokarmowego zbędnych lub szkodliwych treści. Czasami nawyk ten powodowany jest potrzebami żywieniowymi lub upodobaniami naszego pupila. W ekstremalnych sytuacjach może zaś stanowić wskazówkę do konsultacji weterynaryjnej.