Sezon na kleszcza

Kleszcz w natarciu

Postrach ludzi i zwierząt domowych; mały i śmiertelnie groźny. Czai się na swoją ofiarę w zaroślach i atakuje niespodziewanie. O jego obecności dowiadujemy się najczęściej po kilku godzinach, podczas wieczornej toalety a czasami nawet po kilku dniach. Gorzej, jeśli nieproszony gość zadomowił się w miejscu dla nas niewidocznym, np. na głowie; wówczas do wyśledzenia go potrzebna jest nam pomoc.

Kim jest pan Kleszcz?

Czy istotnie jest tak niebezpieczny, jak lansują go media? Postaramy się nieco przybliżyć jego sylwetkę i odpowiedzieć na nurtujące pytania.

Na początek nieco teorii na temat postaci naszego „bohatera”; jak wskazują źródła encyklopedyczne, kleszcz jest przedstawicielem podgromady znanych nam dobrze roztoczy, a zatem zalicza się do typu stawonogów. Obecnie klasyfikuje się ok 900 gatunków kleszcza; w Polsce żyje ich około 20-stu a najpopularniejszym przedstawicielem jest  kleszcz pospolity (pastwiskowy)- posiadający czerwony odwłok oraz kleszcz łąkowy – o brunatnym, posiadającym wzorek odwłoku. Ten drugi gustuje generalnie w żywicielu czworonożnym z uwagi na preferowanie skóry owłosionej.

Do czego kleszczowi potrzebna nasza krew?

Cykl rozwojowy kleszcza trwa dwa lata. Każda z jego form przejściowych zaś, aby móc przepoczwarzyć się w wyższa postać rozwojową, wymaga wypicia krwi kręgowca. Jak łatwo się domyślić, najwięcej krwi potrzebują samice, których celem jest złożenie jaj. Potrafią czerpać zapasy ze swojego żywiciela nawet przez tydzień czasu powiększając swoje rozmiary nawet do kilkuset razy.

Kiedy i gdzie na nas czyha?

Okresy wzmożonej inwazji kleszczy są związane ze zmianami klimatycznymi; w naszej strefie, ich aktywność potęguje się w okresach przejściowych– maj/czerwiec oraz wrzesień/październik. Szczególne ich nasilenie liczebne ma miejsce kiedy miniona zima była łagodna i wilgotność powietrza jest wysoka.

Miejscami, gdzie najczęściej możemy natknąć się na intruza, są rejony stanowiące połączenia dwóch różnych ekosystemów, a więc krótko mówiąc -  tereny przejściowe (obrzeża lasów, tereny nadrzeczne, zarośla, przejścia jednego gatunku lasu w inny, wysokie trawy itd.). Jak podają niektóre źródła , maksymalną wysokością na jakiej bytują kleszcze jest 150cm, niemniej spodziewać się ich możemy także na ziemi, w poszyciu leśnym itp. Zwiększona populację kleszczy obserwuje się również w rejonach zamieszkiwanych przez zwierzęta leśne a zwłaszcza zaliczane do rodziny jeleniowatych. Paradoksem jest fakt, iż one same nie zapadają na choroby odkleszczowe lecz stanowią istotnego żywiciela, dzięki któremu kleszcz może zakończyć swój cykl rozwojowy.

Jak nas widzą i atakują?

Wprawdzie niektóre gatunki kleszcza posiadają oczy lecz nie one stanowią narząd zmysłu, dzięki któremu jesteśmy namierzani. Odpowiedzialne za to są specjalne organy umieszczone na odnóżach, zwane narządami Hellera. Narządy te pełnią funkcję wykrywacza zmian stężenia dwutlenku węgla oraz temperatury  w otoczeniu. Ich czułość jest ogromna, gdyż są w stanie zlokalizować swojego żywiciela nawet z odległości 30m.

Kleszcze czają się zazwyczaj podczepione do liści oraz traw. Kiedy zlokalizują żywiciela rozczapierzają swoje haczykowate odnóża i przyczepiają się do jego skóry. Szukają następnie miejsca o możliwie cienkiej skórze, dobrze ukrwionego i wilgotnego gdzie się wkłuwają. Podczas wkłuwania się w skórę kleszcz wydziela środek znieczulający powodujący, że żywiciel najczęściej nie jest świadom inwazji pasożyta.

Czym nam zagrażają?

Kleszcze są nosicielami pierwotniaków oraz bakterii chorobotwórczych, które zagrażają zarówno ludziom, jak i zwierzętom domowym.

W Polsce, a przenoszonych przez kleszcze są m.in. : babeszjoza, erlichioza monocytarna i borelioza.

BEBESZIOZA

Babeszjoza wywoływana jest przez pierwotniaka przenoszonego przez kleszcze z gatunku Dermacentor reticulatus. U zwierząt domowych ma ona ostry przebieg, często ze skutkiem śmiertelnym. Pierwsze objawy mogą być zauważalne już kilka dni po kontakcie z zarażonym kleszczem. Są nimi: apatia, utrata apetytu, gorączka a następnie w ciągu kilku dni zabarwienie moczu na ciemno żółty- wręcz brunatny kolor. Z czasem postępuje rozwój żółtaczki. Brak radykalnego leczenia skutkuje niewydolnością nerek i śmiercią. Szczególnie szybki postęp bebeszioza może mieć u szczeniąt; doprowadzić może do śpiączki, wstrząsu i śmierci nawet w pierwszej dobie.

ERLICHIOZA MONOCYTARNA

Choroba ta wywoływana jest bakterie gramujemne, które atakują białe krwinki i doprowadzają do upośledzenia układu immunologicznego oraz zaburzeń krzepnięcia krwi. Podstawowymi objawami są: gorączka, zaburzenia łaknienia oraz symptomy związane z zaburzeniami krzepnięcia krwi – wybroczyny na śluzówkach, krwotoki.

BORELIOZA (CHOROBA Z LYME)

Borelioza jest chorobą bakteryjną, stwarzającą zagrożenie zarówno dla zwierząt jak i ludzi. Nosicielem krętków ją wywołujących  jest występujący powszechnie w Polsce Ixodes ricinus. Główne objawy choroby to: kulawizna, gorączka, utrata apetytu, zmęczenie i silne powiększenie węzłów chłonnych. Może dochodzić do obrzęku i stanu zapalnego stawów. Występują także  zaburzenia ze strony układu neurologicznego, pracy serca oraz funkcjonowania. Postępująca choroba doprowadza do przewlekłych zmian zwyrodnieniowych w stawach, uszkadza nerki oraz serce.

ANAPLAZMOZA

Choroba jest wywoływana przez bakterie z rodzaju Anaplasma. Jej objawy są zbliżone do objawów boreliozy (osowiałość, brak apetytu, gorączkę, kulawiznę, ból i obrzęk stawów. W przypadku zakażenia Anaplasma platys  mogą pojawiać się wybroczyny i krwawienie z nosa. Często objawy łatwo jest przeoczyć, gdyż ustępują samoistnie w przeciągu kilku dni. Choroba przechodzi wówczas  w stan utajony, nie wykazujący żadnych widocznych objawów, a bakteria doprowadzi do nieodwracalnych zmian w organizmie: zniszczenie szpiku kostnego, odklejenie siatkówki itp. Niestety, anaplazmoza rozpoznawana jest często bardzo późno, kiedy już doszło do zmian w szpiku. Można wówczas powstrzymać rozwój choroby, jednak rzadko udaje się całkowicie zniszczyć bakterię i pies musi przyjmować leki do końca życia.

HEPATOZOONOZA

Nosicielem pierwotniaka tej choroby są wszystkie występujące w Polsce kleszcze. Hepatozoonoza jest chorobą psów i kotów. Do zakażenia dochodzi na skutek zjedzenia przez zwierzę zakażonego kleszcza. Główne objawy to nawrotowa gorączka oraz zaburzenia w funkcjonowaniu nerek

Co zrobić, jeśli znajdziemy kleszcza na skórze naszego czworonoga?

Należy pamiętać, że nie wszystkie kleszcze są nosicielami opisanych schorzeń. Ponieważ większość chorób potrzebny jest odpowiedni przedział czasowy (około doby), jak najszybsze usunięcie pasożyta minimalizuje ryzyko zakażenia.

Czego nie wolno robić?

• Nie polewamy kleszcza środkami odkażającymi (spirytusem)
• Nie smarujemy środkami tłuszczowymi
• Nie ściskamy palcami
• Nie stosujemy żadnych środków chemicznych mających „zmusić” kleszca do odpadnięcia – WSZYSTKIE TE SPOSOBY SKUTKUJĄC WZMOŻONĄ EMISJĄ ZAKAŻONEJ ZAWARTOŚCI DO CIAŁA ZWIERZĘCIA I ZWIĘKSZAJA RYZYKO ZARAŻENIA

Jak usunąć?

• Stosujemy przeznaczone do tego celu: haczyki lub kleszcze, ewentualnie pensetę i ruchem obrotowym wyciągamy kleszcza zwracając szczególną uwagę aby wyjąc go w całości
• Jeśli dokonujemy zabiegu palcami, uważamy aby nie ścisnąć kleszcza i używamy rękawic ochronnych, które zabezpieczą nas przez zarażeniem wirusowym zapaleniem opon mózgowych
• Zawsze sprawdzamy, czy kleszcz został usunięty w całości
• Miejsce po usuniętym pasożycie dezynfekujemy
• JEŚLI NIE JESTEŚMY PEWNI SWOICH UMIEJĘTNOŚCI, KORZYSTAMY Z POMOCY WETERYNARZA!

✓ Istotną rzeczą, na którą pragniemy zwrócić uwagę Państwa jest fakt, iż permetryna jest substancją wysoce toksyczną dla kotów, toteż w przypadku ich zamieszkiwania z nami, wystrzegamy się stosowania opartych na niej preparatów również w odniesieniu do innych zwierząt domowych!!